Onderwijs aanpak

Een belangrijke doelstelling van dit project is het opleveren van een aanpak of raamwerk voor het overdragen van danstechnieken aan volwassenen met een verstandelijke beperking, autisme en of leerprobleem. Gedurende het project zijn zeven dans artiesten betrokken geweest bij de overdracht van bestaande en nieuwe activiteiten en methoden.

We merkten dat visuele en tactiele methoden vooral van belang waren bij het introduceren en recapituleren van activiteiten. Tijdens interviews met de dansers gaven zij aan dat de beste manier voor hen om een nieuwe beweging of een nieuw concept te leren, was door te kijken naar een fysieke demonstratie en tactiele informatie te ontvangen. Dit werd bevestigd door de dansdocenten. Elke keer dat de activiteit werd herhaald moesten de fysieke demonstratie en de tactiele benadering ook opnieuw worden gedaan, net zo lang tot de beweging of het concept was geïnternaliseerd. Dit bleek hetzelfde te zijn voor van tevoren bepaalde oefeningen en begeleide improvisaties. Bij begeleide improvisaties moest het concept worden gedemonstreerd voordat de dansers het gingen verkennen. Hierbij moesten zij worden aangemoedigd om hun eigen bewegingspatronen te zoeken, in plaats van die van de docent te kopiëren.

Gelaagde benadering bij het bouwen van een reeks van opeenvolgende bewegingen

Bij het opbouwen van een bewegingssequentie, of deze nu door de docent in elkaar is gezet, of door de dansers zelf is gecreëerd, merkten we dat een gelaagde benadering het meest effectief was.

Onderzoek eerst de basisposities of het concept en maak daarbij gebruik van diverse methoden om ideeën uit te leggen en hierover te communiceren– Bij het gebruik van vast bewegingsmateriaal, oefen eerst om in en uit bepaalde posities te komen met de juiste placering. Als de dansers de beweging zelf creëren, geef dan een duidelijke richtlijn en geef hen tijd om te verkennen en besluiten hoe zij dit willen doen. Gebruik bij de overdracht een combinatie van verbale instructie, fysieke demonstratie, visuele ondersteuning door middel van objecten, beelden (verbaal en visueel aangereikt), tactiele signalen, etc.

Verbind onderdelen met elkaar om langzaam een reeks op te bouwen – Het creëren van een reeks van opeenvolgende bewegingen kan een aantal sessies in beslag nemen.

Voeg geleidelijk complexiteit toe – Introduceer de elementen waarop moet worden gefocust een voor een om overbelasting te voorkomen, bijv. aanwijzingen met betrekking tot focus van de ogen, kwaliteit van de beweging, variaties in snelheid, muzikaliteit, met een of meer partners arrangeren en uitvoeren. Moedig je dansers aan hun eigen uitdaging en niveau te bepalen door meer elementen toe te voegen, of het bij een of twee te houden.

Verschuif geleidelijk verantwoordelijkheid naar de dansers – Bijvoorbeeld herinneren van de reeks met steeds minder, en uiteindelijk zonder voorzeggen. Dit ontwikkelt autonomie en geheugen voor bewegingen bij de dansers en stelt de docent in staat effectiever te observeren en corrigeren. Om zeker te weten dat elke danser de reeks kent, kan het gepast zijn deze door iedereen alleen te laten uitvoeren, zonder collega’s.

Aanpak binnen het project: een biopsychosociale ecologie

Lange tijd hebben zuiver wetenschappelijke benaderingen van gezondheid het westerse denken beïnvloed. Deze boden gemakkelijke ‘manieren van weten’ die objectief, expliciet en grondig zijn. Dit denken vindt zijn oorsprong in de duale benadering van Descartes en de reductionistisch mechanistische scheiding van lichaam en geest (en ziel) in afzonderlijke entiteiten (Arcangeli, 2008; Havelka, Lucanin, & Lucanin, 2009). Deze praktijk en de biomedische benadering van gezondheid werd echter in twijfel getrokken zodra niet-overdraagbare chronische ziekten werden herkend en begrepen. In 1948 definieerde de Wereldgezondheidsorganisatie gezondheid als “een toestand van volledig fysiek, mentaal en sociaal welzijn en niet enkel de afwezigheid van ziekte of gebreken” (WHO, 2006a, 2006b).

Vandaag de dag wordt gewoonlijk rekening gehouden met psychologische en sociale risicofactoren met betrekking tot gezondheid en welzijn (Havelka et al., 2009; Rogers, 2018) door het toepassen van een biopsychosociaal model dat ontwikkeld is door Engel (1980). Dit model focust op de wisselwerking tussen genen, omgeving, en fysieke en psychosociale factoren. In overeenstemming met Engel’s werk is het biopsychosociale model verder ontwikkeld, zodat het ook de culturele aspecten bevat die invloed hebben op een onderzoekscontext (Gomm & Davies, 2000). De benaderingen van Engel en van Gomm en Davies sluiten ook goed aan bij Bronfenbrenner’s ecologische raamwerk (1979). Dit onderscheidt Macrosystemen (culturele omgeving), Exosystemen (de setting), Microsystemen (het individu) en Chronosystemen (transities door de tijd heen) als factoren die invloed hebben op de ontwikkeling gedurende het leven (Bronfenbrenner & Morris, 2007; Lehman, David, & Gruber, 2017).

Het combineren van biopsychosociale en ecologische systemen leverde een biopsychosociale ecologie op die ten grondslag ligt aan dit project. Dit was met name belangrijk omdat de focus lag op het vergroten van zowel de ervaringen van de dansers als de uitkomsten, waarbij alle dansers in staat worden gesteld hun potentieel te benutten binnen hun doceer-, leer- en trainingsomgeving voor dans. Onderstaande figuur laat de interactie zien tussen deze systemen en de aanpak binnen dans.